หากสงกรานต์เป็นเทศกาลแห่งการเริ่มต้นใหม่ อาหารก็เหมือนกับไวยากรณ์ของเทศกาลนี้—ชัดเจน แม่นยำ และสวยงาม เมนูหลักที่สำคัญในช่วงสงกรานต์คือ “ข้าวแช่” ซึ่งเป็นข้าวที่ถูกทำความสะอาดจนสะอาดแล้วแช่ในน้ำมะลิที่เย็นจัด ก่อนที่จะเสิร์ฟพร้อมเครื่องเคียงที่มีความละเอียด เช่น ลูกชิ้นปลาหมึกหุ้มไข่ ขนมเนื้อหวาน ข้าวโพดดองและผักดองต่างๆ ข้าวแช่ที่มีความเย็นและละเอียดนี้จะสื่อถึงการเริ่มต้นปีใหม่ด้วยความสงบและการฟื้นฟูร่างกาย
การทำบุญในช่วงเช้าของวันสงกรานต์เป็นการกระทำที่เชื่อมโยงกับความเป็นมงคล หลายครอบครัวจะทำบุญโดยการถวายข้าวเหนียว แกง และขนมให้พระเพื่อขอพรให้ชีวิตมีความสุขในปีใหม่ โดยในภาคเหนือมักมีการจัดข้าวโต๊ะที่ประกอบไปด้วยข้าวซอย แกงฮังเล และน้ำพริก ส่วนในภาคอีสาน เมนูที่สำคัญจะเป็นข้าวเหนียวและลาบไก่ย่าง หรือหมูย่าง โดยมีข้าวเหนียวและน้ำพริกเป็นอาหารหลัก ส่วนในภาคใต้ เน้นเครื่องเทศ เช่น ขมิ้นและพริกไทย มีเมนูแกงสมและข้าวเหนียว
ขนมไทยในช่วงสงกรานต์ถือเป็นเครื่องหมายของโชคลาภและความมั่งคั่ง ขนมทองหยิบ ทองหยอด ฝอยทอง ซึ่งมีสีทองเป็นสัญลักษณ์ของความร่ำรวย ขนมชั้นที่มีลักษณะเป็นชั้นๆ เป็นการสื่อถึงการเจริญเติบโต ขนมลูกชุบที่มีรูปร่างเหมือนผลไม้ขนาดเล็กเป็นการแสดงถึงความอุดมสมบูรณ์และความหวังในปีใหม่
การรับประทานอาหารในช่วงสงกรานต์มีการเน้นที่การสมดุลของรสชาติ โดยทุกจานจะมีความหลากหลายของรสชาติ เช่น ส้มตำที่มีรสเปรี้ยวเผ็ด ต้มยำที่มีรสเผ็ดและเปรี้ยว หมูปิ้งที่มีรสชาติหวานกรอบ รวมถึงข้าวเหนียวที่เป็นตัวช่วยในการสร้างสมดุลระหว่างรสชาติ
เครื่องดื่มที่ใช้ในช่วงสงกรานต์เช่น น้ำมะลิที่หอมหวานและชาเย็นช่วยให้ร่างกายรู้สึกสดชื่น ในขณะที่ผลไม้เช่น มะม่วง สับปะรด และแตงโมจะช่วยเพิ่มความสดชื่นในช่วงเวลาที่อากาศร้อน
อาหารในช่วงสงกรานต์มีความสำคัญในแง่ของการสร้างความเชื่อมโยงระหว่างอดีตและปัจจุบัน โดยการถวายขนมและอาหารให้กับบรรพบุรุษและการแบ่งปันกับเพื่อนบ้าน เพื่อส่งเสริมโชคลาภและความสำเร็จในปีใหม่
